
Năm (âm Hán-Việt: Niên, chữ Hán: 年) thông thường được xem là khoảng chừng thời hạn Trái Đất tảo đoạn một vòng xung quanh Mặt Trời. Đối với cùng 1 người xem bên trên Trái Đất, điều này ứng với tầm thời hạn Mặt Trời hoàn thiện một vòng xoay dọc từ hoàng đạo.
Trong thiên văn học tập, năm Julius là một trong đơn vị chức năng thời hạn, khái niệm là 365,25 ngày x 86.400 giây/ngày của hệ SI (không sở hữu giây nhuận).[1]
Do chừng nghiêng trục của Trái Đất, quy trình 1 năm tận mắt chứng kiến sự thay cho thay đổi tuần tự động của từng mùa, được ghi lại vày những thay cho thay đổi về không khí, những giờ buổi ngày, thảm thực vật và kĩ năng sinh đẻ của bọn chúng. Tại vùng ôn đới và không ở gần địa cực kỳ, thông thường sở hữu tư mùa được công nhận: xuân, hạ, thu và đông đúc, về mặt mày thiên văn được ghi lại vày những điểm xuân phân, hạ chí, thu phân và đông đúc chí của lối đi của Mặt Trời, tuy nhiên từng mùa nhiệt độ có tính trễ đối với những tín hiệu thiên văn bên trên. Trong một vài điểm nhiệt đới gió mùa và cận nhiệt đới gió mùa chỉ mất 2 mùa: mùa mưa với mùa thô.
Một năm dương lịch là một trong khoảng chừng thời hạn xấp xỉ của chu kỳ luân hồi quy trình của Trái Đất vô một lịch rõ ràng. Một năm vô lịch Gregory (cũng như vô lịch Julius) sở hữu 365 ngày (năm thường) hoặc 366 ngày (năm nhuận). Chiều nhiều năm tầm của năm vô lịch Gregory (hiện đại) là 365,2425 ngày (có tính cho tới những quy tắc năm nhuận cho một thiên niên kỷ).
Từ "năm" cũng khá được dùng một cơ hội từ từ cho những khoảng chừng thời hạn tương quan tuy nhiên rất khác hệt với năm thiên văn hoặc năm dương lịch, ví dụ điển hình giống như những năm theo đuổi mùa, năm tài chủ yếu hoặc năm học tập, v.v... Theo nghĩa không ngừng mở rộng, năm hoàn toàn có thể tức là chu kỳ luân hồi quy trình của bất kể hành tinh ranh nào: ví dụ, một "năm sao Hỏa" hoặc "năm sao Kim" là thời hạn nhưng mà sao Hỏa hoặc sao Kim lên đường đầy đủ một vòng quy trình riêng rẽ. Thuật ngữ này cũng khá được vận dụng theo đuổi nghĩa rộng lớn rộng rãi mang đến ngẫu nhiên thời hạn nhiều năm hoặc chu kỳ luân hồi nào là, ví dụ như "Great Year".[2]
Năm theo đuổi mùa[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm theo đuổi mùa là thời hạn thân ái tái mét vạc liên tục của một sự khiếu nại theo đuổi mùa như lũ của một dòng sông, sự thiên cư của một loại chim, sự rời khỏi hoa của một loại thực vật, sương giá bán thứ nhất, hoặc những trò đùa thứ nhất dự loài kiến của một môn thể thao nào là cơ. Tất cả những sự khiếu nại này hoàn toàn có thể sở hữu sự khác lạ rộng lớn vô rộng lớn một mon từ thời điểm năm này lịch sự năm không giống.
Năm dương lịch[sửa | sửa mã nguồn]
Các loại lịch sau đây đều là những lịch tính theo đuổi hoạt động của Trái Đất xung xung quanh Mặt Trời, hoặc trình bày cách thứ hai, 1 năm trong số loại lịch này vày khoảng chừng thời hạn nhưng mà Trái Đất triển khai được một vòng hoạt động xung quanh Mặt Trời và còn được gọi là dương lịch. Chúng đều sở hữu điểm công cộng là một trong năm thông thường kéo dãn dài vày hoặc xấp xỉ 365 ngày, và thỉnh thoảng được không ngừng mở rộng nhằm cân đối lịch bằng phương pháp bổ sung cập nhật thêm một ngày dư (được gọi là ngày nhuận) sẽ tạo trở nên 1 năm nhuận sau từng một khoảng chừng thời hạn chắc chắn, thông thường là vài ba năm.
Nếu như địa điểm của Trái Đất (hay Mặt Trời) được xem toán tương quan cho tới điểm phân (điểm xuân phân hoặc điểm thu phân) thì tháng ngày chỉ ra rằng mùa (và như vậy nó đồng nhất với xích vĩ của Mặt Trời). Những loại lịch như vậy được gọi là dương lịch chí tuyến. Một năm lịch tầm của loại lich như vậy là xấp xỉ vày một vài ba dạng của năm chí tuyến (thông thông thường hoặc là năm chí tuyến tầm hoặc là năm xuân phân).
Lịch Gregory[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm vô lịch Gregorius được phân thành 12 mon với 365 ngày. Theo cơ, cứ 4 năm thì người tao thêm 1 ngày vô thời điểm cuối tháng Hai, mon Hai kể từ 28 ngày trở nên 29 ngày và tạo ra trở nên năm nhuận sở hữu 366 ngày. Trước cơ lịch Julius quy ước 1 năm sở hữu 365,25 ngày, tuy nhiên chừng nhiều năm của năm mặt mày trời là 365,242216 ngày vì vậy 1 năm theo đuổi lịch Julius dài thêm hơn khoảng chừng 0,0078 ngày đối với năm mặt mày trời (tức là khoảng chừng 11 phút 14 giây).[3]
Lịch Julius[sửa | sửa mã nguồn]
Trong lịch Julius sở hữu nhì loại năm: năm "bình thường" bao gồm sở hữu 365 ngày và "năm nhuận" là 366 ngày. Có một chu kỳ luân hồi xếp lịch giản dị này đó là cứ từng phụ vương năm "bình thường" thì theo đuổi sau là một trong năm nhuận và quy mô này tái diễn mãi mãi nhưng mà không tồn tại nước ngoài lệ nào là. Do cơ, 1 năm Julius tầm sở hữu 365,25 ngày, kéo đến một vài sơ sót trong các việc tính năm. Trên thực tiễn, 1 năm thời nay được xem toán đúng chuẩn rộng lớn theo đuổi thời hạn tương quan cho tới năm mặt mày trời là 365.24217 ngày.[4][5]
Xem thêm: phim người phụ nữ tuyệt vời hàn quốc
Một số lịch khác[sửa | sửa mã nguồn]
Năm thiên văn[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm thiên văn là khoảng chừng thời hạn tầm nhằm Mặt Trời quay về và một địa điểm Lúc đối chiếu với những ngôi sao 5 cánh của khung trời. Năm thiên văn thực tế là chu kỳ luân hồi quy trình của Trái Đất. Năm thiên văn tương tự với 365,2564 ngày mặt mày trời trung bình[cần dẫn nguồn]. Năm thiên văn dài thêm hơn năm chí tuyến trăng tròn phút và 24 giây.
Ký hiệu[sửa | sửa mã nguồn]
Ký hiệu ISO[sửa | sửa mã nguồn]
Trong phụ lục vấn đề, những xài chuẩn chỉnh quốc tế ISO 80000-3 lời khuyên chữ viết lách tắt a (tiếng Latin: annus) nhằm đại diện thay mặt mang đến 1 năm hoặc 365 hoặc 366 ngày. Trong giờ Anh dùng những kể từ viết lách tắt y, yr (year) mang đến "năm" hoặc ya (year ago) mang đến "năm trước đây".
Các bội số của năm vô trình diễn thời hạn quá khứ hoặc tuổi hạc thông thường được kí hiệu là:
- ka (viết tắt của kiloannus), vày 103 a, 103 năm hay như là 1 ngàn năm.
- Ma (viết tắt của megaannus), vày 106 a, 106 năm hay như là 1 triệu năm.
- Ga (viết tắt của gigaannus), vày 109 a, 109 năm hay như là 1 tỉ năm.
- Ta (viết tắt của teraannus), vày 1012 a, 1012 năm hay như là 1 ngàn tỉ năm.[6]
- Pa (viết tắt của petaannus, rời lầm lẫn kí hiệu này với kí hiệu của đơn vị chức năng đo áp suất Pa, viết lách tắt của pascal), vày 1015 a, 1015 năm hay như là 1 triệu tỉ năm.[7]
- Ea (viết tắt của exaannus), vày 1018 a, 1018 năm hay như là 1 tỉ tỉ năm.
Kèm theo đuổi, nhất là vô văn liệu giờ Anh, hoàn toàn có thể sở hữu chữ viết lách tắt BP (cho before present) tức là "trước đây", "trước ngày nay".[8]
Các loại năm khác[sửa | sửa mã nguồn]
Năm tài chính[sửa | sửa mã nguồn]
Một năm tài đó là một khoảng chừng thời hạn 12 mon dùng mang đến đo lường và tính toán report tài chủ yếu thường niên của những công ty và những tổ chức triển khai không giống. Tại nhiều điểm pháp luật, những quy tấp tểnh về kế toán tài chính đòi hỏi phải tạo report như thế một lượt từng chục nhì mon, tuy nhiên ko đòi hỏi chục nhì mon tạo ra trở nên 1 năm dương lịch.
Ví dụ, ở Canada và chặn Độ năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 4; ở Anh năm tài chủ yếu chính thức từ là 1 tháng tư mang đến mục tiêu report thuế công ty lớn và report tài chủ yếu của cơ quan chỉ đạo của chính phủ, tuy nhiên chính thức từ thời điểm ngày 6 tháng tư cho những mục tiêu tiến công thuế cá thể và giao dịch thanh toán những quyền lợi của Nhà nước; ở Úc năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 7; trong những khi bên trên Hoa Kỳ năm tài chủ yếu của cơ quan chỉ đạo của chính phủ liên bang chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 10.
Đánh số trật tự những năm[sửa | sửa mã nguồn]
Kỷ vẹn toàn lịch gán số cho từng năm liên tục, dùng một điểm tham lam chiếu vô quá khứ thực hiện đầu của thời đại.
Tiêu chuẩn chỉnh khắc số năm bên trên toàn trái đất là Anno Domini, thỉnh thoảng nó cũng khá được gọi là Common Era. Nó và được trình làng vô thế kỷ loại 6 và là khối hệ thống năm được tấp tểnh sẵn được lập rời khỏi chính thức kể từ cột mốc là ngày sinh của Chúa Giêsu.[9]
Hệ thống Anno Domini thông thường được viết lách tắt theo đuổi giờ Latinh là AD mang đến Anno Domini, và CE mang đến "Common Era. Những năm trước đó AD 1 được viết lách tắt là BC mang đến "Before Christ" hoặc BCE thay cho thế mang đến "Before Common Era". Theo phương pháp tính lịch này, ko tồn bên trên "năm không" (năm 0).
Trong những văn phiên bản giờ Việt, AD ứng với Công vẹn toàn, tức trong thời điểm sau năm 1 TCN (đôi Lúc được gọi nhằm phân biệt rõ ràng rộng lớn tuy nhiên ko và đúng là sau Công nguyên) và được viết lách tắt là công nhân hoặc SCN; BC hoặc BCE ứng với trước Công vẹn toàn và được viết lách tắt là TCN.
Xem thêm: chất làm mềm nước có tính cứng toàn phần là
Sách tham lam khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Fraser, Julius Thomas (1987). Time, the Familiar Stranger . Amherst: Nhà in Đại học tập Massachusetts. ISBN 0870235761. OCLC 15790499.
- Whitrow, Gerald James (2003). What is Time?. Oxford: Nhà in Đại học tập Oxford. ISBN 0198607814. OCLC 265440481.
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Hiệp hội Thiên văn Quốc tế "SI units" truy vấn ngày 18 mon hai năm 2010. (Xem bảng 5 và đoạn 5.15.) In lại kể từ George A. Wilkins & Ủy ban IAU 5, "The IAU Style Manual (1989)" (tập tin yêu PDF) vô IAU Transactions Vol. XXB
- ^ OED, s.v. "year", entry 2.b.: "transf. Applied lớn a very long period or cycle (in chronology or mythology, or vaguely in poetic use)."
- ^ Ziggelaar, A. (1983). "The Papal Bull of 1582 Promulgating a Reform of the Calendar". In Coyne, Hoskin, Pedersen (eds), Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference lớn Commemorate its 400th Anniversary. Vatican City: Pontifical Academy of Sciences, Specolo Vaticano, p. 223
- ^ Claudius Ptolemy, tr. G. J. Toomer, Ptolemy's Almagest, 1998, Princeton University Press, p. 139. Hipparchus stated that the "solar year... contains 365 days, plus a fraction which is less than vãn 1/4 by about 1/300th of the sum of one day and night".
- ^ Introduction lớn Calendars Lưu trữ 2019-06-13 bên trên Wayback Machine. (ngày 15 mon 5 năm 2013). United States Naval Observatory.
- ^ P. Belli; và người cùng cơ quan (2007). “Investigation of β decay of 113Cd”. Phys. Rev. C. 76 (6): 064603. Bibcode:2007PhRvC..76f4603B. doi:10.1103/PhysRevC.76.064603.
- ^ Testing the physics of nuclear isomers Lưu trữ 2010-04-20 bên trên Wayback Machine Eurekalert (August 2005)
- ^ F.A. Danevich; và người cùng cơ quan (2003). “α activity of natural tungsten isotopes”. Phys. Rev. C. 67 (1): 014310. arXiv:nucl-ex/0211013. Bibcode:2003PhRvC..67a4310D. doi:10.1103/PhysRevC.67.014310.
- ^ Richards, E.G. (2013). “Calendars”. Trong Urban, S.E.; Seidelmann, Phường.K. (biên tập). Explanatory Supplement lớn the Astronomical Almanac (PDF) (ấn phiên bản 3). Mill Valley, CA: University Science Books. tr. 585, 590. ISBN 978-1-891389-85-6. Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 30 tháng tư năm 2019. Truy cập ngày 17 mon 10 năm 2019. Richards does not explicitly state Anno Domini is the worldwide standard, but does state on page 585 the Gregorian calendar is used throughout the world for secular purposes; the Gregorian calendar is used with the Anno Domini era.
Bình luận